Por: Marciano Moreira*
N sa ta ben da prova ma nu ten 2 lingua ofisial, sendu un lingua ofisial plenu (purtuges) i sendu kel otu lingua ofisial en konstruson (lingua maternu kabuverdianu).
Na dia 1 di abril di 1999 atraves di enton jornal inpresu “Horizonte”, MpD publika se pruposta di rivizon konstitusional pa kel epuka. Na artigu 8º-A di es pruposta: sta na epigrafi: Línguas oficiais; i sta na nº 1: A língua oficial é a portuguesa.
Pabia ridason di es nº 1 ta indika ma nu ten so 1 lingua ofisial, Dr. Carlos Veiga, enton Prizidenti di MpD i Primeru-Ministru, na dia 20 di julhu di 1999 la na Seson di Asenbleia Nasional pa rivizon di Konstituison, prupo alterason di pruposta inisial di MpD ki N limia li di riba (A língua oficial é a portuguesa.).
N ta ben transkreve intervenson di Dr. Carlos Veiga undi el ta prupo es alterason. Intervenson ki N sa ta ben transkreve pode konfiridu na pajinas 15-16 di Ata di Seson di Asenbleia Nasional di dia 20-07-1999. Ale se intervenson:
“Axu ki nu devia, di faktu e fla li komu prinsipiu di ki nos na Kabu Verdi, nu ten dos língua ofisial. Tudu dos e di nos, di faktu, komu línguas nasionai. E pur isu ki epigrafu di artigu e linguas ofisiais. Nu kre dos lingua ofisial. Un dja e plenamente ofisial, tudu es tenpu li nu sa ta uza-l, kelotu sta en konstruson. Si kalhar, talvez pa nu traduzi es ideia, inda midjor, si kalhar na nº1 nu devia fla algun kuza sima, “ é língua oficial a língua portuguesa”. E un sutileza ma si kalhar e ta traduzi es rialidadi ‘é língua oficial língua portuguesa’” (sic) (fin di sitason) Fonti: https://tinyurl.com/yd3o3k35
I es pruposta di Dr. Carlos Veiga pasa! Ifetivamenti, na nves di “A língua oficial é a portuguesa.”, fika na nº 1 di artigu 9º di verson final di Konstituison na 1999: “É língua oficial o português.” Purtantu, sen artigu difinidu “a”. Istu e, na nos Konstituison, ka sta “A língua oficial é o Português” sima, pa izenplu, sta na Konstituison di Purtugal di 2005 (mas spesifikamenti, na se nº 3 di artigu 11º, undi sta: A língua oficial é o Português.).
Pamodi ki ten es diferensa? Prisizamenti pabia li ka izisti so un lingua ofisial.
Si la na Asenbleia Nasional, riprizentanti lijitimu di MpD (ki na altura tenba mas di 2/3 di Diputadus Nasional), pa justifika ma nu ten 2 lingua ofisial, prupo alterason di pruposta insial di MpD (ki ta indikaba ma nu ten so 1 lingua ofisial), i es pruposta pasa, ningen ka pode ben gosi ku “N ta atxa” pa ben fla ma nu ten so 1 lingua ofisial. Nu sta peranti un pruposta di riprizentanti lijitimu di lijislador konstituinti material (MpD) i ki aprizentadu la na Seson di Asenbleia Nasional pa rivizon di Konstituison. I es pruposta aprovadu. Pruposta ki ten objetivu skluzivu di mostra ma nu ten 2 lingua ofisial, sendu un plenu (purtuges) i sendu kel otu en konstruson (lingua maternu kabuverdianu). Isu e un faktu i, kontra faktu, ka ten argumentu!
Konven rialsa inda ma N ka traduzi es intervenson di Dr. Carlos Veiga ki N kaba di transkreve, di purtuges pa nos lingua, nau. Dr. Carlos Veiga faze es intervenson na nos lingua i el skrebedu na Ata di Seson di Asenbleia Nasional na nos lingua uzandu nos alfabetu ofisial (ex-ALUPEC). I ata di Asenbleia Nasional e un dukumentu ofisial. Kel li e mas un prova ma nu ten 2 lingua ofisial.
Marsianu nha Ida padri Nikulau Ferera
