Por: Marciano Moreira*
Rejionalizason ka ta konbate asimetria entri ilhas. N ta ben fundamenta es afirmason vistu pruposta di lei i novus dadu.
Guvernu sa ta alega ma rejionalizason ta pruvoka apenas serka di 400 mil kontu di aumentu di dispezas di funsionamentu di Stadu latu sensu. Istu e, rejionalizason ka ta provoka aumentu relevanti di numeru di funsionarius nen diminuison signifikativu di dizenpregu.
Nos inpostus ten stadu ta kubri so serka di 10% di investimentus publiku. Kes otu 90% e isensialmenti popansa externu (ajuda publiku i enprestimu). Investimentus publiku ki e instrumentu statal isensial pa konbate asimetria.
Relasons internasional ta kontinua bazikamenti ku Guvernu Sentral ki ta kontinua ta ten se prugrama di atividadi sufragadu atraves di ileison lejislativu. Istu e, Guvernus Pruvinsial ka ta ben manda na Guvernu Sentral…
Maior disentralizason signifika ma un numeru maior di setoris statal ta fika na dipendensia di pruvinsias, ki ta ben ten menus kapasidadi pa mobiliza popansa externu pa dizenvolve es setoris.
Si nos tudu djuntadu, nu ka ta konsigi jera popansa nen pa 15% di investimentus publiku, modi ki kada ilha el so al pode jera popansa pa finansia se dizenvolvimentu nun ritmu superior a kel ki nu ten konsigidu di Indipendensia ti gosi?!
Defensoris di rejionalizason ta sta pa li ta fla ma, ti ki kada ilha toma konta di se kabesa, es ilhas ta dizenvolve mas faxi. So ki es ta skese ma e ka dizeju ki ta dizenvolve un lugar; e popansa, e dinheru ki ta dizenvolve un lugar. Bu pode ten ideias jenial, dizeju di feru, si bu ka ten kapital, bu ta fika so na blablabla. I nos ilhas ta jera poku rikeza, poku popansa, poku kapital. Nos ilhas e pikinoti di mas pa sta kada un pa se ladu ta tenta dizenvolve se kabesa. Di mesmu manera ki e nisesariu un monti di aforadoris ku dipozitu a prazu nun banku pa pode djunta dinheru sufisienti pa kria un enpreza di envergadura, tanbe e nisesariu djunta popansa di tudu ilhas pa faze algu struturanti suseptivel di tra-nu di sepa tortu.
So ku riforsu di solidariedadi nasional e ki e pusivel mitiga asimetria entri ilhas. Riforsu di solidariedadi nasional so e pusivel atraves di Guvernu Sentral – atraves di sentralizason di inpostus i di popansa externu i ses redistribuison non sigundu kontributu di kada ilha, mas sin sigundu pulitika di konbati di asimetria.
Na 1991, nu opta pa kapitalismu. Na kapitalismu, kenha ki ta kria enpregus, e kapitalistas. So ki nos kapitalistas normalmenti e fobadu. Istu e, nu disidi faze omeleti sen ovus.
Investidoris externu ka ta muda direson di ses investimentus trokadu rejionalizason. E es investidoris ki ta dita dinamismu di nos ikunumia na futuru imediatu.
Na nves di rejionalizason, Stadu debe kria enprezas pa konbate dizenpregu peranti konprovadu insufisienti kapasidadi di nos kapitalistas na jera enpregus. Dipos di kria-s, Stadu ta privatiza-s. Stadu ten maior kapasidadi di mobiliza popansa externu. Privatizason atraves di venda di asons, ta forsa asosiason entri kapitalistas i entri es i pikenus aforador.
_________
Pa komodidadi di leitor, N aglutina, nun so post na internet, serka di 1 dizena di ensaiu ki N publika na jornais di es prasa na 2013 i 2014 pa dimonstra irasionalidadi di kriason di 10 pruvinsia autonomu nes Kabu Verdi pikinotinhu: http://tinyurl.com/yden9nzr
*Marsianu nha Ida padri Nikulau Ferera
marciano_moreira@yahoo.com
