Por: Marciano Moreira*
N ta dexa leitor ku diklarasons supra:
Prizidenti di Republika pidi pa sosiedadi ku puder pulitiku valoriza es patrimoniu imaterial jenuinamenti kabuverdianu – lingua maternu kabuverdianu. Jorge Carlos Fonseca difende ma, ti ki nu utiliza lingua kabuverdianu dretu, nu ta kaba tanbe pa valoriza purtuges, ki tanbe ta pertense-nu.
Majistradu Supremu di Nason kre pa difinitivamenti Guvernu difini pulitikas klaru pa valorizason di lingua kabuverdianu.
Pa okazion di Dia Internasional di Lingua Maternu, Prizidenti di Republika difende ma dja e mas di ki ora di puderis publiku kunpri prinsipiu konstitusional di ofisializason di lingua kabuverdianu: “Konstituison di Kabu Verdi ta fla ma Stadu debe kria kondisons pa ofisializason di lingua maternu kabuverdianu en paridadi ku purtuges. Purtantu, Stadu ten obrigason di kria pulitikas publiku ki ta insentiva kriason di kondisons pa paridadi entri lingua maternu kabuverdianu i purtuges.”
Sigundu Jorge Carlos Fonseca, pa konsigi isu, e nisisariu un pulitika publiku klaru pa linguas, ker pa kabuverdianu ku purtuges ker pa otus lingua ki sa ta bira-nu indispensavel.
Ku relason a lingua kabuverdianu spesifikamenti, Supremu Majistradu di Nason ta difende ma nu ten nisidadi sobritudu di difini regras dretu: “Nes mumentu li pa izenplu, nu ta skrebe kada un di se manera, ka ten un difinison klaru sobri alfabetu di lingua kabuverdianu, ten txeu duvida, ezitason, prekonseitu i reseiu di preduminiu di un rijion en relason a kel otu. I tanbe nu ta skrebe purtuges mutu mariadu.”
Pa Prizidenti di Republika, konvivensia entri lingua maternu kabuverdianu i purtuges na moldis atual ta prijudika tanbe profisiensia di lingua purtuges pur parti di Kabuverdianus: “Nu ta fla-l ku klareza: e lamentavel odja kuadrus superior formadu atraves di lingua purtuges – sima advogadus, juizis, ministrus, jornalistas, ikunumistas, kritikus – ka ta konsigi skrebe nen 2 piriudu na purtuges sen da baraka.”
Pur isu, Jorge Carlos Fonseca ta faze es apelu: “E risponsabilidadi di entidadis publiku, maxime Guvernu, di difini pulitika di linguas, konkretamenti difini kuze ki nu kre ku lingua maternu kabuverdianu i kuze ki nu kre ku lingua purtuges.”
Pa tudu, konferi riportajen di TCV lisin: https://tinyurl.com/y8sb57n5
Exselensia Prizidenti di Republika fla ma “nes mumentu li pa izenplu, (…) ka ten un difinison klaru sobri alfabetu di lingua kabuverdianu,”. Atraves di Dikretu-Lei nº 67/98, di 31 di dizenbru di 1998, i di Dikretu-Lei nº 8/2009, di 16 di marsu di 2009, Guvernu difini regras di alfabetu kabuverdianu (konferi, rispetivamenti: http://tinyurl.com/bleq37l i http://tinyurl.com/oyvt2vr). Kes ki studa es leis, ka ten duvida modi es debe skrebe. Es pode ten duvida na skodje prununsia mas apropriadu ti ki es ta prununsia un palavra di txeu manera o duvida sobri otus aspetu di gramatika di lingua kabuverdianu. Es tipus di duvida ka ta rizolvedu ku alterason di alfabetu kabuverdianu, mas sin, ku aprovason, pur parti di Stadu, di un vokabulariu, di un disionariu i di un gramatika. Pa prupo kes instrumentu li, Stadu debe faze sima Seixelis faze: kria Institutu di Lingua Kabuverdianu.
*Marsianu nha Ida padri Nikulau Ferera
