Marciano Moreira
N ta deixa leitor ku opinion di es dotorandu na idukason, mestri na didatika di linguas, kultura i literatura, mestri na linguistika (ku spesializason na kriolistika i lingua kabuverdianu) i lisensiadu na siensias di idukason.
Se opinion e relevanti inda pabia el e kuadru di Ministeriu di Idukason ku un vastu speriensia: el prupo melhorias na txeu di kes prugrama sperimental di se Ministeriu; el faze sigimentu di prusesu di sperimentason di es prugramas; el foi sperimentador di prugramas i manuais di anus 2010-12; el foi formador di profesoris sperimentador; el e autor di alguns manual; i el orienta asons di kapasitason di profesoris di ensinu baziku i sekundariu na avaliason na anus 2013-16.
El ta lamenta faktu di sosiedadi kabuverdianu, inadvertidamenti, ta delega konpletamenti na Stadu injenti tarefa di faze kel ki el Stadu kre na skolas, sirkunstansia ki ta favorese tomada di desizons pur parti di alguns autoridadi sen sukuta rekomendasons tekniku.
Sigundu es peritu, substituison di manuais ka e prioridadi pa sistema idukativu, mas sin, kistons esensial, sima adekuason di oferta idukativu a nos situason linguistiku. El ta rikorda ma studus ki baziadu nel pa konsebe reforma di 2006, ta dimonstraba ma un di kes gravi prublema di nos sistema idukativu e se inadekuason a situason linguistiku di alunus.
Trokadu isu, mestri Afonso ta diklara ma el foi a favor di inplimentason di ensinu bilingi li na Kabu Verdi desdi kuandu es mudelu komesa inplimentadu la Purtugal, mas ma ensinu bilingi so ben komesa inplimentadu resentimenti [anu letivu 2013-14], dizagavetandu pruposta di ensinu bilingi di autoria di dotoranda Ana Josefa Cardoso [profesora di turma di ensinu bilingi di Vali di Amoreira, Purtugal].
Pedagogu Afonso ta difende ma ensinu bilingi (na modalidadi ki sperimentadu ultimamenti li na Kabu Verdi) e di kes mudelu kurikular pa jeston di linguas mas adekuadu a nos rialidadi sosiolinguistiku.
Dr. Eleutério Afonso.
Sigundu es spesialista: mudelu di idukason bilingi (ki, na verdadi, ten diversus modalidadi) e soluson kurikular pa pulitika idukasional na materia di kultura i linguas; na ta inplimenta es mudelu, ta kunpridu kumandu konstitusional ki ta manda Stadu kria kondisons pa dizenvolvimentu di lingua maternu en paridadi ku purtuges; i es preseitu konstitusional sta alinhadu ku konvensons internasional pa direitus umanu. El ta konklui ma e un ilegalidadi Ministeriu di Idukason ka ten prujetus di dizenvolvimentu i sperimentason di ensinu bilingi, kuza ki, outrusin, ta dexa nos tera feiu na fotografia peranti instituisons internasional di direitus umanu.
Dotorandu Eleutério Afonso ta afirma: ma kes manual di 1º ku 2º anu ki ilaboradu na 2011/12, tenba txeu testu ki ta daba lingua kabuverdianu vizibilidadi a titulu di pontu di partida; ma kes testu sa ta dizaparse na manuais ki sa ta publikadu gosi na 2017; i ma, entritantu, Ministeriu di Idukason sa ta alega ma kes manual ta promove metodolojia di ensinu di purtuges komu lingua II…
Pa tudu, konferi: http://tinyurl.com/y8rvvu53
Enfin, si Ministra di Idukason ka ta rispeta dadus (faktus) ki ten stadu ta konprova susesu di ensinu bilingi nen ka ta obi nomiadamenti ku alunus, profesoris, enkaregadus di idukason, antigus dirijenti di Ministeriu di Idukason i Katedra di Purtuges na Uni-CV ma ensinu bilingi sa ta midjora ensinu / aprendizajen, na poku na poku pa el obi ku es distintu tekniku di se Ministeriu!
Marsianu nha Ida padri Nikulau Ferera
